دختران زیادی که اغلب سن شان بالای 14 سال است و به حکم قضا و قدر الهی از معلولیت های جسمی و عقب ماندگی ذهنی رنج می برند، اینجا را خانه ای امن و آرام دیده اند تا در کنار هم سبک و گونه ای دیگر از زندگی را تمرین کنند.
مهر و عشق در این خانه موج می زند؛ دور هم بودن برای هوای هم داشتن و فرار از محبت های ناداشته ای که می توان چشمه هایی از آن را اینجا یافت.
در غیاب پدر و مادرانی که اغلب سالی یکبار هم به دختران شان آن هم به دلیل اینکه عقب مانده ذهنی هستند، سری نمی زنند، اهالی این خانه بخوبی خلاء والدین را پر کرده اند و دور هم هستند و شاید بتوان گفت که چشمان بسیاری از این دختران دیگر به در خیره نیست که «بابا و مامان» را ببینند و در آغوش شان کشند!
گاه حتی پدر و مادران تلاش می کنند که وجود یک دختر معلول و عقب مانده ذهنی را انکار کنند به دلایلی که بهتر است در مورد آنها چیزی نگوییم!
«مرکز خیریه معلولین ذهنی» تابلویی است که بر سردر خانه شماره 4 کوچه وحدت نمایان است.
در این مرکز دختران عقب مانده ذهنی که اغلب دچار معلولیت های جسمی نیز هستند، نگهداری می شوند و سرپناهی گرم و امن برای آنان هستند تا بجای آنکه «خیابانی» شوند، به خانه ای پر از مهر بیایند و در کنار «مادریاران» نوعی از زندگی «مادر و دختری» را تجربه کنند.
پذیرش، نگهداری و پرورش همراه با ارائه خدمات گوناگون از قبیل دارویی – بهداشتی، کاردرمانی، فیزیوتراپی، ورزش و تغذیه برای 160 دختر عقب مانده ذهنی که از مهر مادری و دستان پدری محروم هستند، کاری قابل ستایش و احترام است که توسط خیرین در مرکز خیریه معلولین ذهنی وحدت انجام می شود.
در بازدیدی که از سالن های محل نگهداری و زندگی این دختران داشتم، گرچه احساس ناراحتی و تاثر بر وجودم مستولی گشت اما از اینکه مشاهده کردم که این دختران بی پناه و مظلوم این چنین از سوی مدیران و کارکنان و مادریاران این مرکز مورد توجه واقع می شوند، احساس خوشایندی داشتم؛ دخترانی که حالا نه فقط خورد و خوراک مناسب و جای خواب خوب دارند، بلکه برخی از آنها با هنر دستانشان متحیرم کردند؛
«سحر» قالیبافی می کرد، «آناهیتا» لیف حمام هایی که بافته بود را نشانم داد و آن «سپیده» هم کارهای سوزن دوزی خودش را به معرض گذاشت.
** آشنایی با مرکز خیریه معلولین ذهنی وحدت
با عزت الله خانکی، مدیرعامل مرکز خیریه وحدت همکلام شدیم؛ مردی 70 ساله و خوش قلب که سالهاست در امور خیریه فعالیت می کند و حکم پدری مهربان برای دختران این مرکز را دارد.
وی گفت: از سال 1359 خورشیدی این مرکز فعالیتش را با پذیرش 15 مددجو آغاز کرد و به تدریج بر حجم فعالیت هایش افزوده شد تا جایی که در دهه 70 خورشیدی، اعضای هیات مدیره را بر آن داشت تا به فکر اجرای طرح توسعه بیفتند.
وی افزود: امکاناتی که در این مرکز برای نگهداری بچه ها داریم بسیار مناسب است و هزینه ها هم بصورت اصولی و طبق برنامه خرج می شود.
به گفته خانکی، خیرین زیادی در تامین هزینه های این مرکز مشارکت دارند و در برخی ایام مانند محرم شمار خیرین بیشتر می شود.
مدیرعامل مرکز خیریه معلولین ذهنی وحدت همچنین از تعامل موثر و سازنده بهزیستی، شهردار منطقه چهار و نیز شهردار ناحیه 3 منطقه چهار قدردانی کرد اما در عین حال از اینکه برخی مسئولان به وعده های شان عمل نکرده اند، گله مند بود.
خانکی همچنین از تلاش های خانم کیان، مدیر این مرکز که به گفته او حدود 30 سال است بصورت رایگان هر روز در این مرکز فعالیت می کند و نیز آقای امیربیگی رئیس هیات مدیره این مرکز، قدردانی کرد.
** معلول، انسان است و حقوقی دارد
خانکی به خانواده هایی که دارای دختر معلول و یا عقب مانده ذهنی هستند توصیه کرد که این بچه ها را در خانه نگهداری نکنند زیرا با توجه به بالارفتن سن والدین و همزمان افزایش سن فرزندان معلول، شکافی میان آنها ایجاد می شود که ممکن است در بزرگسالی و سنین پیری برای آنها ایجاد مشکل و دردسر کند.
به گفته مدیرعامل این مرکز خیریه، باید این نکته در جامعه فرهنگسازی و نهادینه شود که دختران معلول و عقب مانده ذهنی نیز انسان هستند و حقوقی در جامعه دارند و نیاز آنها، نگاه مثبت و توام با احترام است نه نگرش مبتنی بر ترحم.
عزت الله خانکی گفت: در راستای حقوقی که این بچه ها دارند لازم است بوستان ها و مجموعه های تفریحی ویژه ای از سوی مسئولان بخصوص ارگان هایی مانند بهزیستی و شهرداری برای این افراد ساخته شود زیرا این دختران، شهروند مملکت هستند و حق دارند از امکانات کشور استفاده کنند.
به گفته او، این خواسته های دختران معلول و عقب مانده ذهنی باید از سوی سازمان های متولی و مسئولان ذیربط مورد توجه واقع شود زیرا این قشر آسیب دیده به دلیل معلولیت های ذهنی و گاه تکلمی، توان بیان و بازتاب این مشکلات و درخواست های شان را ندارند.
خانکی گفت: اکنون هزینه نگهداری هر دختر معلول ماهانه رقمی حدود20 میلیون ریال است و این مرکز که حدود 160 دختر عقب مانده ذهنی را مورد حمایت و پذیرش قرار داده، هر ماه متحمل افزون بر سه هزار و 200 میلیون ریال هزینه می شود که فقط با کمک خیرین تامین می شود.
** خدمات مرکز خیریه وحدت به دختران معلول
معاون و مسئول فنی مرکز خیریه وحدت نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، از خدماتی که در این مرکز به دختران معلول ذهنی ارائه می شود، سخن گفت.
فاطمه عراقی اظهار کرد: هر شبانه روز سه نوبت به دختران این مرکز داروهای مغز و اعصاب و آرامبخش ارائه می شود که در برخی موارد اگر این داروها به هر دلیلی به این دختران داده نشود ممکن است فرد معلول به دیگران آسیب برساند.
وی در مورد تامین داروهای مورد نیاز این مرکز نیز گفت: با کمک برخی از داروسازان و بیمارستان ها، داروهای مورد نیاز را تامین می کنیم.
به گفته مسئول فنی مرکز خیریه وحدت، برای انجام امور درمانی و ویزیت دختران نیز پزشکان و متخصصینی به صورت خیرخواهانه بصورت مرتب به این مرکز می آیند از جمله یک زوج پزشکی متخصص (دکتر تنکابنی و خانم دکتر بیرقی) از دانشگاه شهید بهشتی که حدود 25 سال است با این مرکز همکاری دارند و جالب اینکه همه دختران نیز این 2 پزشک را به اسم می شناسند.
عراقی، همچنین از ارائه خدمات پزشکی در زمینه های زنان، چشم، دندانپزشکی، و.. در این مرکز به دختران عقب مانده ذهنی خبر داد و اظهار کرد که با مساعدت دکتر نوری مدیریت بیمارستان گلستان، همه بچه های این مرکز به صورت رایگان در بیمارستان مذکور ویزیت رایگان می شوند.
انجام آزمایش های کلی برای همه بچه ها هر سال یکبار نیز در این بیمارستان انجام می شود در حالی که به گفته فاطمه عراقی، انجام این کار قبلا در بیمارستان های دیگر با مشکلات زیادی همراه بود.
وی در مورد وضعیت بهداشت و ارائه خدمات مرتبط در این مرکز گفت: اکثر این دختران روزانه یکبار و گاه بیشتر استحمام می شوند و وضعیت بهداشتی با توجه به زحماتی که مادریاران متحمل می شوند بسیار خوب است به طوری که در این مرکز و از جمله 160 دختری که پذیرش شده اند، حتی یک مورد هم سابقه زخم بستر نداشته ایم.
به گفته خانم عراقی، در مرکز خیریه وحدت بر روی تغذیه دختران معلول، حساسیت زیادی وجود دارد و با کمک متخصص علم تغذیه بر فرایند تهیه غذای بچه ها نظارت و همه ملزومات غذایی در برنامه روزانه آنها رعایت می شود.
ارائه خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی به مددجویان نیز در این مرکز انجام می شود.
مسئول فنی مرکز خیریه وحدت در این رابطه، اظهار کرد: با توجه به اینکه کاردرمانی برای یک معلول ذهنی بسیار موثر است و در صورت شروع به موقع کاردرمانی برای آنها، می توان بسیاری از مشکلات را برطرف کرد، از این رو خدمات کاردرمانی به دختران معلول ذهنی در این مرکز نیز ارائه می شود.
وی همچنین انجام مرتب فیزیوتراپی برای دختران را در بهبود شرایط جسمی آنها بسیار موثر ارزیابی کرد و گفت: علاوه بر این هفته ای سه نوبت با حضور مربی، فعالیت های ورزشی برای بچه ها در دستور کار است.
گفتنی است؛ با تلاش هیات مدیره این مرکز و در ساختمان تازه تاسیس شماره 2، امکانات بسیار خوبی از قبیل سالن ورزش، مرکز فیزیوتراپی، کاردرمانی و روانپزشکی ایجاد شده همچنین این ساختمان دارای رستورانی شیک، سالن همایش های مدرن، اتاق کنفرانس است و نکته ظریف و البته حرفه ای که در ساخت این ساختمان هفت طبقه رعایت شده، مربوط به راه عبور آن است.
در این ساختمان علاوه بر اینکه آسانسورهای مدرن تعبیه شده، از وجود پله خبری نیست و راهروهایی با شیب ملایم برای حرکت دختران و آنانی که ناگزیرند از ویلچر استفاده کنند، ایجاد شده است.
به گفته خانم عراقی، برای اینکه ارتباط این دختران محدود به چهاردیواری نشود و با جهان پیرامون در ارتباط باشند، به صورت مرتب آنان را به اردوهای یکروزه درون شهری و بازدید از بوستان ها،باغ وحش، سرزمین عجایب، برج میلاد و… می برند که در این سفرها، مادریاران نیز آنان را همراهی می کنند تا به بهبود روحیه آنان کمک شود.
به گفته این مسئول، موسیقی درمانی با حضور گروهی از نوازندگان در این مرکز، هفته ای در سه نوبت با هدف افزایش توان روحی دختران معلول ذهنی مرکز خیریه وحدت انجام می شود.
وی ادامه داد: در اتاق آموزش این مرکز نیز بر اساس ظرفیت یادگیری بچه ها به آنان آموزش هایی چون گلدوزی، قالیبافی و… ارائه می شود.
به گفته مسئول فنی این مرکز حدود 20 درصد از دختران این مرکز از سوی والدین شان بیمه شده اند و هیچ دختر مجهول الهویه ای نیز در این مرکز وجود ندارد (همه دارای شناسنامه ایرانی هستند).
** دل های سنگی و قلب های بلورین!
در حالی که به گفته مسئولان مرکز خیریه وحدت، برخی از والدینی که دختران شان در این مرکز نگهداری می شوند در تلاش هستند که وجود فرزندان معلول ذهنی خود را انکار کنند و گاه برخی از آنها درخواست می کنند که راز! وجود دختر معلول را به کسی نگویند، اما بیشتر خانواده ها بخصوص مادران این دختران معلول از اینکه فرزندان خود را به جایی امن و آرام و بدون دغدغه سپرده اند، خرسند و راضی هستند.
خانم عراقی در این خصوص اظهار کرد که متاسفانه بچه هایی که در این مرکز هستند با گذشت زمان، ارتباط شان با خانواده خود بسیار کمرنگ می شود تا جایی که برخی از خانواده ها ترجیح می دهند که کسی از وجود دختر معلول ذهنی شان آگاه نشود و حتی سالی یکبار و در ایام نوروز هم به فرزندان خود سر نمی زنند!
وی اظهار کرد: این والدین هیچ رغبتی برای سرکشی به فرزندان خود ندارند و حتی زمانی که بچه ها از ما سراغ والدین شان را می گیرند و با آنها تماس می گیریم، یا تلفن را پاسخ نمی دهند یا می گویند که «مزاحم نشوید»، «مسافرت هستیم» و حرف هایی از این قبیل!
البته همانطور که مسئول فنی مرکز خیریه وحدت گفت، شمار این والدین سنگدل و بی عاطفه انگشت شمارند اما در عوض بیشتر خانواده های این دختران همچنان قلب شان برای دلبندان خود می تپد و آنان را از یاد نبرده اند.
به همین بهانه با خواهر و مادر 2 تن از دختران این مرکز همکلام شدیم تا نظر، احساس و میزان رضایتمندی شان را بازگو کنند.
** مدیون مرکز وحدت هستم؛ معلولیت فاطمه حاصل یک اشتباه پزشکی بود
خانم «فرخ منش» که دخترش، فاطمه در مرکز خیریه وحدت نگهداری می شود و به گفته او دارای معلولیت شدید ذهنی – جسمی 90 درصدی است، خود را مدیون دست اندرکاران موسسه خیریه وحدت می داند.
وی به خبرنگار ایرنا، گفت: 15 سال است که از دخترم در این مرکز نگهداری می شود و واقعا نمی دانم با چه زبانی از زحمات آنها تشکر کنم.
وی گفت: از هر حیث به بچه من خدمات می دهند؛ حاضرم دست تک تک مسئولان این مرکز از مدیریت تا آن کارگرشان را ببوسم چون کمک بزرگی به زندگی ما کرده اند.
وی طرز رفتار و تعامل کارکنان این مرکز را ستودنی عنوان کرد و افزود: همه عوامل مرکز وحدت دارای شان انسانی و رفتاری مودبانه هستند و کارشان را به خوبی انجام می دهند.
خانم فرخ منش در مورد اینکه فاطمه به او بعنوان مادر چه احساسی دارد، گفت: «هرگاه نزد فاطمه در مرکز می روم، تغییر روحیه و حال خوبش را درک می کنم؛ اگر برایش آهنگ شاد پخش کنم شروع به خندیدن و شادی می کند ولی اگر برایش لالایی بخوانم، گریه می کند».
** تراژدی فاطمه و پدرش
مادر فاطمه در پاسخ به این سئوال که آیا معلولیت دخترش ریشه ارثی دارد یا سایر عوامل، اظهار کرد: فاطمه به دلیل یک اشتباه پزشکی هنگام زایمان، وکیوم شد و آسیب دید.
وی افزود: در مرداد سال 1358 خورشیدی، قرار بود فاطمه به شیوه سزارین به دنیا بیاید اما به دلیل اینکه پزشک اصلی من به انگلستان سفر کرد، متاسفانه کار سزارین من را به انترن های (کارآموزان پزشکی) بیمارستان واگذار کردند و به دلیل اینکه انترن خیلی به امور تسلط نداشت، متاسفانه دخترم وکیوم شد و شاید اگر پزشک حاذقی آن زمان وجود داشت، فاطمه نیز به این حال و روز گرفتار نمی شد؛ در واقع معلولیت فاطمه حاصل یک اتفاق پزشکی بود و گرنه در خانواده ما سابقه وجود فرزند معلول ذهنی و جسمی وجود ندارد.
فرخ منش گفت: پدر فاطمه نیز از بیماری دیابت رنج می برد و با پیشرفت بیماری اش به تدریج چشم، دست و پاهایش را از دست داد و در حالی که توان نگهداری فاطمه برایمان بسیار سخت شده بود، در سال 85 پدرش، درگذشت و از آن زمان تاکنون کار نگهداری فرزندم را مرکز وحدت برعهده دارد.
مادر فاطمه در پایان، پرسنل مرکز خیریه وحدت را از بندگان خوب خدا می داند که به گفته او، اجر و ثوابی جاودانه نزد خدا دارند و از همه این عوامل باز هم قدردانی و تشکر کرد.
** رضایتمندی خواهر مژگان
خواهر مژگان؛ بانوی معلول ذهنی 50 ساله ای که مدت 6 سال است در مرکز خیریه وحدت نگهداری می شود، نیز از فداکاری های پرسنل این مرکز، گفت.
خانم «سنگچی» گفت: مژگان را طبق وصیت مادرم به مرکز خیریه وحدت فرستادیم و حتی خودم نیز یکسال برای رضای خدا در این مرکز خدمت کردم.
وی افزود: در این مرکز مانند یک هتل از بچه ها نگهداری می شود و با اینکه خواهرم قادر به راه رفتن نیست اما به دلیل محیط خوب و خدمات مناسب این مرکز، دارای روحیه خیلی مساعدی است.
وی ادامه داد: مژگان را هر ماه، یک هفته به منزل می آورم و به بودنش از زمانی که در شمال و شهر زنجان زندگی می کردیم، عادت کرده ایم اما اکنون مدت 6 سال است که مرکز خیریه وحدت از خواهرم نگهداری می کند.
وی با اظهار رضایتمندی و تشکر از پرسنل مرکز خیریه وحدت، افزود: از مدیرعامل تا مادریاران، کارمندان و کارگران این مرکز عاشقانه کار می کنند و چنان به دختران معلول این مرکز رسیدگی می کنند که در این 6 سال حتی یکبار هم مژگان دچار بیماری مخصوصا بیماری های پوستی نشده است که نشان دهنده محیط پاکیزه و بهداشتی این مرکز است.
به گفته خانم سنگچی، نظیر چنین مرکزی در کشور کم داریم و بهترین تغذیه و پذیرایی ها از بچه ها بعمل می آورند.
بهر حال هدف این گزارش و خبرگزاری ایرنا، مشارکت در این امر خیرخواهانه است که شاید با معرفی مرکز خیریه وحدت و جلب توجه مردم و خیرین کشورمان، بتوان کمک هایی هرچه بیشتر برای نگهداری و ارائه خدمات به دختران معلول این مرز و بوم جمع آوری کرد و خانواده های زیادی که چنین فرزندانی دارند را از رنج نگهداری و دغدغه فرزندان معلول نجات داد.
گزارش از یحیی معماری – انتشار دهنده: محسن فتاحی
