ما به موسیقی اهمیت می‌دهیم
جالب است بدانیم ارسطو موسیقی را یکی از شاخه‌های ریاضی می‌دانسته و فیلسوفان اسلامی نیز این نظر را پذیرفته‌اند مانند ابوعلی‌سینا که در بخش ریاضی کتاب شفا از موسیقی نام برده ولی از آنجا که همه ویژگی‌های موسیقی مانند ریاضی، مسلم و غیرقابل تغییر نیست بلکه ذوق و قریحه سازنده و نوازنده هم در آن دخالت تام دارد، آن را هنر نیز می‌دانند. در هر صورت، موسیقی امروز دانش و هنری گسترده بوده که دارای بخش‌های گوناگون و تخصصی است. موسیقی، هنر بیان احساسات به‌وسیله آواهاست که موجب تحول در موجود زنده می‌شود. از مهم‌ترین عوامل موسیقی، صدا و ریتم هستند و درواقع دانش موسیقی موجب انبساط و انقلاب روان می‌شود و هنری است که از تنظیم اصوات به‌وجود می‌آید و رابطه‌ای زیستی و فیزیولوژیک با مغز انسان دارد. موسیقی، نیازی شناختی است که به‌وسیله آن دنیایی از زیبایی‌ها، رمز و رازها، صوت‌ها، هماهنگی‌ها و وحدت اجزا در آن صورت می‌گیرد که ذهن از ورود به تصویرهای تازه، الهام و خلق افکار جدید لذت می‌برد. موسیقی بیش از هر چیز، نیازی عاطفی و احساسی است چنانکه سیستم عواطف مغز را به‌سرعت تحریک می‌کند و استفاده از موسیقی به‌منظور تامین و ارتقای سلامت، آن هم در عصری که انسان بیش از همیشه نیاز به مقابله با استرس‌های بسیار متنوع و پیچیده جهان نو دارد، راهی است برای پیوند دوباره موسیقی به نیازهای بنیادین و غنی‌ترکردن سبک زندگی.
تاریخ موسیقی‌درمانی: قدمت درمان با استفاده از موسیقی تقریبا به قدمت تمدن بشری است. فیلسوف‌های یونان باستان مانند سرخپوستان آمریکای‌شمالی عقیده داشتند موسیقی قادر به تسریع روند بهبود بیماری‌هاست و حتی در دوران پارینه‌سنگی در اکثر آیین‌ها و مراسم‌ها، آواگری و حرکت‌های موزون وجود داشته و به‌طور کلی موسیقی در شفای بیماران، ریشه بسیار قدیمی دارد اما نخستین‌بار در دهه ۴۰ میلادی به موسیقی‌درمانگر‌ها مدارک رسمی اعطا شد و در دهه ۵۰ نیز انجمن موسیقی‌درمانی آمریکا (AMTA) -البته با نام دیگری- تأسیس و بنیانگذاری شد و از آن پس موسیقی‌درمانی به‌صورت رشته‌ای مستقل در مقاطع لیسانس و فوق‌لیسانس معرفی شد و فارغ‌التحصیلانی به نام موسیقی‌درمانگر(موزیک‌تراپیست)وارد جامعه شدند و در بیمارستان‌ها، مراکز پزشکی و توانبخشی معلولان مشغول به کار شدند.
نقش موسیقی در توانبخشی معلولان ذهنی: در این شیوه، درمانگر جلسه را با آوازی شروع می‌کند و پس از خواندن چند آواز از مراجعان می‌خواهد درباره مضامین موجود در آوازها به بحث بپردازند و سپس درمانگر با استفاده از کلمات و عبارات بیان‌شده در بحث از سوی شرکت‌کنندگان فی‌البداهه آوازی ساخته و آن را به عنوان نتیجه‌گیری نهایی جلسه می‌خواند و آواز انتهایی، یک نتیجه‌گیری مثبت تلقی می‌شود. این شیوه موسیقی‌درمانی به شکل گروهی است
روش استفاده از موسیقی و تصویرسازی هدایت‌شده: این شیوه درمورد مراجعانی که کمتر مشکلات روان‌شناختی دارند و بیشتر به‌دنبال تحقق خویشتن و خودآگاهی هستند به‌کار می رود. در این شیوه، مراجعه‌کننده در حالتی آرمیده به یک نوای موسیقی (به‌ویژه موسیقی کلاسیک)گوش می‌سپارد و به‌تدریج با کمک درمانگر یا بدون آن به یک تصویرسازی مثبت ذهنی می‌پردازد. این شیوه عمدتا بر اصول روان‌شناختی انسان‌گرا مبتنی است. روش بالینی ارف شولورک: این شیوه با استفاده از برنامه آموزش موسیقی کارل ارف، موسیقیدان بزرگ معاصر تدوین شده و در آمریکا به‌ویژه در کار با کودکان عقب‌مانده ذهنی و کودکان اتیستیک استفاده می‌شود. در این شیوه از حرکات بدن، ریتم، آواز، زبان موسیقایی و ابزار آن، به شکل گروهی استفاده می‌شود .
در روش بالینی ارف شولورک به‌ویژه از تم‌های تکرارشونده استفاده می‌شود و ریتم، نقطه شروع برای ساخت موسیقی است. استفاده از ابزار کوبه‌ای مثل طبل حتی آشفته‌ترین کودکان را هم برمی‌انگیزد. رویکرد بالینی فوق از طریق آموزش گام‌به‌گام و از راه تقریب‌های متوالی می‌کوشد آموزش‌های عینی و ملموس را به این کودکان ارائه دهد.
نقش موسیقی در توانبخشی کم‌توانان ذهنی: بهره‌گیری از موسیقی در توانبخشی کم‌توانان ذهنی بسیار موثر است هرچند این استفاده، کمتر شکل هدفمند و دارای ساختار منظمی است ولی مربیانی که با افراد مبتلا به کم‌توانی ذهنی کار می‌کنند، برای آموزش موسیقی از جنبه‌های درمانی آن بهتر است از سازهایی استفاده کنند که نواختن آن برای کودکان ساده‌تر باشد و آنها را جذب کند. سازهای ارف معمولا مناسب‌ترین ساز برای آموزش کودکان استثنایی ازجمله کم‌توانان ذهنی هستند؛ این سازها با صداهای متنوع و در اندازه‌های مختلف وجود دارند.
فعالیت‌های موسیقی در خانه وحدت:
یکی از مهم‌ترین روش‌های توانبخشی و آموزش فرزندان ساکن این خانه، فعالیت‌های موسیقایی است؛ این بچه‌‌ها وقتی آواز می‌خوانند، مملو از شور و توانایی می‌شوند. آوا، اصوات و حرکات موزون می‌توانند قدرت تخیل و رویاهای آنها را فعال کنند؛ ریتم و آهنگ از نگرانی‌هایشان می‌کاهد، ناتوانی آنها در برقراری ارتباط با محیط را از بین می‌برد و رنج دوری از خانه و اهالی آن را برایشان قابل تحمل‌تر می‌کند.
کاربرد موسیقی در توانبخشی
با توجه به این که پردازش موسیقی در مغز در مناطقی متفاوت از مناطق درگیر در ادراک سایر اصوات از جمله گفتار صورت می‌پذیرد امروزه موسیقی درمانی به عنوان درمان مکمل برای توانبخشی بیماران باعث تقویت سطوح ارتباطی و هماهنگی جسمی شده و در افراد دارای اختلالات نورولوژیک و اختلالات گفتاری که دچار مشکلات روحی و جسمی نیز هستند، باعث بهبود عملکردهای ذهنی و جسمی می گردد. موسیقی درمانی در مراقبت از معلولین که دچار ناتوانایی های یادگیری ذهنی یا اختلالات گفتاری و شنوایی هستند نیز ممکن است بسیار مفید واقع شود.موسیقی درمانی موجب بهتر شدن سطح سلامت و بالابردن کیفیت زندگی در محل زندگی معلولین می شود .
موسیقی درمانی متشکل از مداخلات مبتنی بر شواهد و فرایندی است که در آن درمانگر با استفاده از موسیقی و همه جنبه های فیزیکی، عاطفی، روانی، اجتماعی، معنوی و زیبایی شناسی آن به بهبود وضعیت جسمانی و روحی و روانی فرد مخاطب کمک می کند.»
برای آموزش موسیقی به معلولین ذهنی به چند نکته اساسی باید توجه کرد:
نوع برنامه‌ها در موسیقی درمانی
در خیریه وحدت نوع برنامه ها و فعالیت های موسیقی درمانی به نوع ناراحتی ، نقیصه و مشکل معلول ذهنی بستگی دارد. برای مثال در معلولین ذهنی که دچار مشکل حرکتی هستند، برنامه‌های ریتمیک که به کنترل حرکتی آنها کمک می‌کند بیشتر مدنظر قرار می گیرد، حال اگر مشکل حرکتی با انقباض و گرفتگی عضلانی همراه باشد، ریتم‌ها و موسیقی ملایم انتخاب می‌شود و بدین ترتیب کنترل حرکتی تقویت می‌گردد. همچنین معلولینی که روان‌ترند به برنامه‌های موزیکالی احتیاج دارند که خاصیت برون‌فکنی داشته و هیجان‌ها را بیشتر تخلیه کنند. معمولا جلسات موسیقی درمانی از گروه‌های کوچک همانند تشکیل می‌شود و شرایط شرکت کنندگان هرچه همسان‌تر باشد، اهداف و برنامه‌های مشترک بیشتر خواهند بود و این مساله به هماهنگ و تقویت بیشتر گروه کمک می‌کند.
البته می‌توان معلولین ذهنی با توانایی‌های مختلف را در طبقه موسیقی درمانی قرار داد، اما مهم این است که از نظر بهره هوشی فاصله زیادی با یکدیگر نداشته باشند تا در انجام تمرین‌ها و برنامه‌ها هماهنگی بیشتری باشد. طول دوره و مدت زمان جلسات بستگی به اهداف درمانی مورد نظر و مشکلات فرد دارد. تعداد جلسات درمانی گاهی هر روز و گاهی هفته‌ای چند جلسه است و مدت زمان هر جلسه به مقتضای حال و هوای هر درمانجو متفاوت است.
معلولیت دارای یک سری عوامل جسمی، ذهنی، اجتماعی و یا ترکیبی از آنها است که اثراتی سوء بر زندگی آن فرد گذاشته است. این عوامل باعث شده اند که زندگی طبیعی وی دچار مختل گردد.پزشکان متخصص ما بر این باورند که معلولین باید تحرک و فعالیت بدنی داشته باشند و با انجام فعالیت های بدنی ملایم، سطح سلامت کلی بدنش را ارتقاء دهند.
اهداف ورزش کردن برای معلولین
فواید ورزش برای معلولین
فواید ورزش برای معلولین ذهنی
مرکز خیریه معلولین ذهنی وحدت (دخترانه)، با شماره ثبت 3991 و تحت نظارت سازمان بهزیستی کشور، از سال 1359 به صورت شبانه‌روزی و حرفه‌آموزی در خدمت دختران عقب‌مانده ذهنی بی‌سرپرست و بدسرپرست بالای چهارده سال بوده است که فعالیت خود را با مدیریت هیئت مدیره و فاقد بودجه مستقل و مستمر (با کمک‌های مردمی خیرین و داوطلبان) آغاز نموده و تا امروز به 186 دختر معلول ذهنی و جسمی، این فرشتگان زمینی، در دو ساختمان به صورت شبانه‌روزی خدمات تخصصی ارائه می‌دهد.
طراحی و اجرا توسط آریان وب
